Yên Châu là huyện miền núi biên giới của tỉnh Sơn La, huyện có 15 xã, thị trấn; trong đó: Có 06 xã đặc biệt khó khăn và 4 xã biên giới. Có 47 km đường biên giới tiếp giáp huyện Xiềng Khọ, huyện Sốp Bâu, tỉnh Hủa Phăn, nước Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào. Huyện có địa hình phức tạp, giao thông đi lại khó khăn, điều kiện kinh tế xã hội chậm phát triển, trình độ dân trí và nhận thức của quần chúng nhân dân không đồng đều; tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội còn tiềm ẩn và diễn biến phức tạp, đáng chú ý là tình hình hoạt động tàng trữ, sử dụng trái phép vũ khí, công cụ hỗ trợ, các loại súng săn, súng tự chế, tội phạm và tệ nạn ma túy, vi phạm lâm luật, tranh chấp đất đai... ảnh hưởng không nhỏ đến tình hình an ninh trật tự trên địa bàn. Do vậy, thời gian qua, huyện Yên Châu đã đẩy mạnh phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc, duy trì và phát huy nhiều mô hình tự quản về an ninh trật tự tạo được sự chuyển biến tích cực cả về nhận thức và hành động trong đội ngũ cán bộ, nhân dân, qua đó góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn.

Xã Phiêng Khoài chính là một điển hình trong phong trào xây dựng và phát huy mô hình nhóm liên gia tự quản trên địa bàn huyện. Sau 10 năm triển khai thực hiện mô hình đến nay, xã Phiêng Khoài đã xây dựng và củng cố được 143 nhóm trên tổng số 30 bản của xã. Các tổ ngay sau khi thành lập đã được công huyện, công an xã hướng dẫn về mặt chuyên môn nghiệp vụ, được hỗ trợ một số công cụ hỗ trợ để hoạt động.

Ông Trần Văn Khang - Nhóm trưởng nhóm liên gia tự quản số 4 bản Kim Chung I, xã Phiêng Khoài, huyện Yên Châu nói: Nhóm của tôi thành lập đầu tiên ở đất Kim Chung I này, nhóm mang tên nhóm liên gia tự quản, tự nguyện hoạt động theo mô hình của nhóm liên gia tự quản. Chúng tôi đã họp và xin ý kiến của bà con và thống nhất thành lập nhóm, gồm 32 hộ tự nguyện thành lập lên nhóm. Sau khi cảm thấy có hiệu quả, các nhóm của bản đã xây dựng theo đúng mô hình đó. Đến nay bản chúng tôi xã có 10 nhóm liên gia tự quản. Về quy chế hoạt động, chúng tôi xây dựng quy chế rõ ràng, các chủ chương đường lối do xã triển khai, chúng tôi dựa theo duy chế hoạt động, hương ước của bản chúng tôi tuyên truyền cho các nhóm và các nhóm căn cứ vào đó để hoạt động.

 Các nhóm đã đẩy mạnh vận động nhân dân thực hiện tốt chính sách, pháp luật của nhà nước, quy ước, hương ước của bản; giáo dục con em không vi phạm pháp luật; giúp nhau phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo; không tham gia truyền, học đạo trái pháp luật; không sử dụng, vận chuyển, buôn bán, tàng trữ trái phép các chất ma túy. Các buổi sinh hoạt đều có đại diện Công an xã đến dự để lắng nghe nguyện vọng của các hộ dân trong nhóm, qua đó tham mưu với UBND xã có hướng giải quyết kịp thời những vướng mắc nảy sinh ở cơ sở. Từ khi các nhóm liên gia tự quản được thành lập, tình hình an ninh trật tự, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn xã đã có nhiều chuyển biến tích cực, các tệ nạn như cơ bạc, chộm cắp, ma túy giảm dần.

Để nhận rộng mô hình nhóm liên gia tự quản trên địa bàn huyện, trong 10 năm qua, các ban, ngành, đoàn thể của huyện đã phối hợp với lực lượng Công an huyện xuống các địa bàn trực tiếp hướng dẫn Trưởng bản, Bí thư Chi bộ và Công an viên bản căn cứ tình hình, đặc điểm địa bàn, sự phân bố dân cư ở từng bản để dự kiến phân chia, thành lập các nhóm liên gia tự quản. Tổ chức cuộc họp nhân dân ở từng nhóm, với sự tham dự của tổ công tác Công an huyện, tổ công tác của xã và Trưởng bản, Bí thư chi bộ bản, Công an viên bản để tuyên truyền, vận động nhân dân nhất trí xây dựng mô hình "Nhóm liên gia tự quản" về an ninh trật tự và tổ chức bầu nhóm trưởng, nhóm phó nhóm liên gia tự quản. Hoàn tất các thủ tục, đề nghị Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã ban hành quyết định thành lập "Nhóm liên gia tự quản" về an ninh trật tự, công nhận nhóm trưởng, nhóm phó. Hàng năm, Ủy ban nhân dân huyện đã ban hành kế hoạch củng cố kiện toàn các nhóm liên gia tự quản về an ninh trật tự. Đồng thời, tổ chức hàng trăm buổi tuyên truyền tại các cơ sở về ý nghĩa, mục đích và những lợi ích từ mô hình đem lại. Nhờ đó đến này 30/7/2019, trên địa bàn huyện Yên Châu đã xây dựng và duy trì hoạt động có hiệu quả hơn 1.190 nhóm liên gia tự quản về an ninh trật tự. Điều đáng ghi nhận ở các nhóm liên gia tự quản trên địa bàn huyện Yên Châu là sự phát huy vai trò, trách nhiệm của quần chúng trong đấu tranh, tố giác tội phạm nhằm ngăn chặn các vụ việc liên quan đến an ninh trật tự, bảo vệ sự bình yên cho người dân. Nhờ đó, nhiều nhóm liên gia tự quản tại khu dân cư đã phát huy hiệu quả cao trong việc đảm bảo an ninh trật tự. Ngoài việc duy trì các hoạt động tuần tra, kiểm soát đảm bảo an ninh trật tự, nhằm phòng ngừa, phát hiện sớm các dấu hiệu phạm tội. Đồng thời, các nhóm đẩy mạnh công tác thông tin trên phương tiện thông tin đại chúng về tình hình hoạt động, phương thức, thủ đoạn của các loại tội phạm để người dân cảnh giác, tố giác.

Với sự tham gia tích cực của người dân, trong 10 năm qua các nhóm liên gia tự quản trên địa bàn huyện đã trực tiếp phát hiện: 142 vụ việc; cung cấp gần 400 tin, trong đó có 312 tin có giá trị liên quan về an ninh trật tự như: Buôn bán, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng trái phép chất ma túy, cờ bạc, trộm cắp, gây rối trật tự công cộng, khai thác lâm sản trái phép… đấu tranh với 174 người nghiện mới, người tái nghiện sau cai; thực hiện quản lý giáo dục, giúp đỡ người sau cai nghiện ma túy tái hòa nhập cộng đồng: 272 người; người chấp hành xong án phạt tù là 317 người; Phối hợp với Công an xã giải quyết: 182 trường hợp người sau cai nghiện ma túy vi phạm, đưa đi trung tâm điều trị cai nghiện. Tuyên truyền, vận động dân giao nộp và thu hồi được 935 khẩu súng các loại. Bên cạnh đó, các nhóm liên gia tự quản còn vận động nhân dân giúp nhau phát triển sản xuất, nâng cao đời sống như: Giúp kiến thức, kinh nghiệm sản xuất; giúp làm nhà, ngày công, nhất là lúc hoạn nạn và trong việc cưới, việc tang. Các tổ còn giúp đỡ gia đình chính sách, hộ nghèo, gia đình có người ốm dài ngày… Điển hình như ở các xã: Lóng Phiêng, Chiềng Pằn, Tú Nang, Chiềng Đông, đặc biệt là xã Phiêng Khoài đã xây dựng đương nguồn quỹ hoạt động đạt trên 1 tỷ đồng… Qua đánh giá hiệu quả hoạt động các nhóm liên gia tự quản, hằng năm, trên 62% nhóm liên gia tự quản đạt loại khá.

          Ông Mè Giang Phanh - bản Pút, xã Chiềng Khoi, huyện Yên Châu nói: Nói về tình hình an ninh chính trị trước khi thành lập các nhóm liên gia tự quản thì chúng tôi thấy trộm cắp, nẩy sinh ra rất nhiều, thừ hai về ma túy con cháu đi buôn bán thì hay bị mắc. Từ khi có tổ liên gia tự quản thì trộm cắp giảm đi rất nhiều, rồi tệ nạn ma túy, buôn bán hầu như không có trường hợp nào. Từ đó nhân dân an tâm lao động sản xuất, đoàn kết thắt chặt hơn. Thấy làm liên gia tự quản này rất là quan trọng và rất là sát sườn với người dân, có việc gì thì chủ động nhắc nhở nhau, không để nổi cộm lên những vấn đề, để công an xã phải đến nhắc nhở, giải quyết.

Việc xây dựng và duy trì hoạt động của các tổ liên gia tự quản đã và đang mang lại hiệu quả thiết thực, có ý nghĩa lớn trong tập hợp, phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết các dân tộc ở mỗi địa phương. Qua đó, góp phần xây dựng làng, bản văn minh, sạch đẹp, phát triển, xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư.

Trung Tá Quàng Thị Việt - Phó trưởng Công an huyện Yên Châu: Thông qua việc duy trì và củng cố mô hình nhóm liên gia tự quản về an ninh trật tự thì đã gắn bó mật thiện giữa nhân dân với chính quyền, gắn bó với các lực lượng góp phần xây dựng chính quyền ở cơ sở. Mô hình nhóm liên gia tự quản về an ninh trật tự không chỉ góp phần tích cực trên lĩnh vực an ninh trật tự, mà còn có tính nhân văn, chính từ phong trào này đã khơi dậy tình cảm đạo đức trong nhân dân. Nhân dân sẽ được tham gia vào các phong trào, như phong trào phòng chống tội phạm, phòng chống dịch bệnh, vệ sinh môi trường, cùng nhau phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới và khuyến học. Những hoạt động như vậy mô hình rất phù hợp với phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc và phù hợp với nguyện vọng của quần chúng nhân dân trong việc tự phòng, tự quản và tự bảo vệ. Quần chúng nhân dân tích cực tham gia vào phong trào bảo vệ an ninh Tổ quốc góp phần giữ vững an ninh trật tự, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn. Về kết quả của hoạt động nhóm liên gia tự quản, thời gian qua đã đạt được những kết quả tích cực. Trong đó phải kể đến việc củng cố và quản lý hồ sơ người nghiện sau cai tái hòa nhập cộng đồng với khoảng 400 hồ sơ và đã cung cấp được 400 tin rất có giá trị liên quan đến an ninh trật tự và tổ chức hòa giải được gần 500 vụ việc trong quần chúng nhân dân.

Để phát huy vai trò của các nhóm liên gia tự quản về an ninh trật tự ở địa phương, thời gian tới, huyện Yên Châu sẽ tiếp tục chỉ đạo các ngành chức năng, trong đó nòng cốt là lực lượng công an tiếp tục phối hợp các ban, ngành, đoàn thể và chính quyền các xã đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ, nhân dân về hoạt động của mô hình đảm bảo an ninh trật tự. Cùng với đó, huyện Yên Châu sẽ tập trung củng cố, duy trì và đổi mới các mô hình tự quản về an ninh trật tự; nhân rộng và thành lập những mô hình hiệu quả; phối hợp với các nhóm liên gia tự quản tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát, phát hiện, ngăn chặn kịp thời các vụ việc, qua đó góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn.

Trần Sơn